วิวัฒนาการของ “พวงหรีด”

พวงหรีด (หรีด) เป็นการจัดดอกไม้และใบไม้ขึ้นตามโครงรูปต่าง ๆ เช่น วงกลม วงรี หยดน้ำ เป็น 3 เหลี่ยม ฯลฯ เพื่อวัตถุประสงค์การแสดงออกถึง ความรัก ความเคารพ ต่อผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว

พวงหรีดกับวัฒนธรรมไทย

อารยธรรมตะวันตกเริ่มแพร่หลายอย่างมากในยุคล่าอาณานิคม หรือในสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งมีการรับเอาอารยธรรมตะวันตกหลายอย่างเข้ามาในประเทศไทย โดยปรากฏหลักฐานภาพถ่ายการนำดอกไม้หลากหลายชนิดมาตกแต่งเป็นพวงกลมคล้ายพวงหรีดครั้งแรก ในพระเมรุของสมเด็จพระปิยมาวดีศรีพัชรินทรมาตา หรือ เจ้าจอมมารดาเปี่ยม พระสนมเอกในรัชกาลที่ 5 ในพ.ศ. 2447 ด้วยเหตุนี้เองทำให้คาดการณ์ได้ว่าพวงหรีดได้ถูกนำเข้ามาในประเทศไทยและใช้เป็นสื่อแทนความโศกเศร้าตั้งแต่สมัยนั้น
มีหลักฐานเป็นภาพถ่ายในงานพระศพของสมเด็จพระปิยมาวดีศรีพัชรินทรมาตา เมื่อปี พ.ศ. 2447 ในสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งเป็นยุคที่ ประเทศ “สยาม” มีการติดต่อทำการค้ากับชาวยุโรปและรับเอาวัฒนธรรมต่างๆ ของชาวยุโรป โดยรูปแบบของพวงหรีดไทย จะสื่อถึงการแสดงออกถึงความโศกเศร้า

พวงหรีดกับกาลเวลาที่เปลี่ยนไป

ในอดีต พวงหรีด จะใช้ดอกไม้สด นำมาจัดแต่งเรียกว่า พวงหรีดดอกไม้สด แต่เนื่องจากบ้านเราเป็นเมืองร้อน พวงหรีดดอกไม้สด จะคงความสดสวยงามได้เพียง 2-3 วัน จึงได้มีการผลิตพวงหรีดดอกไม้แห้ง จากวัสดุกระดาษ ผ้า พลาสติก ตามยุคตาลกาลเวลาที่ผู้ประกอบการจะจัดทำได้ จนมาถึงช่วง ปี พ.ศ. 2530 (โดยประมาณ) ก็มีการประยุกต์ รูปแบบของ พวงหรีด ซึ่งเคยใช้วัสดุดอกไม้สด หรือสิ่งประดิษฐ์คล้ายดอกไม้ มาจัดทำ พวงหรีด เปลี่ยนเป็น การนำ ผ้าห่ม ชนิดต่าง ๆ มีจัดแต่งขึ้นเป็นรูปต่าง ๆ บนกระดาษแข็งขนาดใหญ่ ด้วยสาเหตุของยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไป ทั้งในแง่ของปัญหาขยะจากพวงหรีดดอกไม้ หลังเลิกจากงานศพ

พวงหรีดผ้าห่ม จึงเกิดขึ้นและได้รับการยอมรับความนิยมกันแพร่หลายอย่างรวดเร็ว เนื่องจากสามารถนำ พวงหรีดผ้าห่ม ที่ผ่านงานฯแล้ว นำมาเลาะเอาผ้าห่ม มาใช้งาน หรือ นำไปบริจาคกับองค์กรสงเคราะห์ต่าง ๆ เพื่อส่งต่อไปยังผู้ยากไร้อีกที แต่เมื่อพวงหรีดผ้าห่มได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว

แต่ทว่าผู้ประกอบการบางราย ใช้กาวร้อนในการผลิตพวงหรีดผ้าห่ม แทนที่จะใช้เข็มเย็บผ้า จึงทำให้เนื้อผ้าห่มเสียหาย ไม่สามารถนำกลับมาใช้งานอีกได้ อาจเพราะไม่ได้คำนึงถึงวัตถุประสงค์เดิม คือ สิ่งที่นำมาจัดเป็นพวงหรีด ควรเป็นประโยชน์ต่อผู้รับ (ทางวัด) หรือนำไปบริจาค เพื่อให้เกิดประโยชน์แก่สังคม

ต่อมาก็ได้มีการสานต่อความคิดที่ว่า พวงหรีดที่จัดทำขึ้นนอกจากความสวยงามแล้ว ยังต้องเป็นประโยชน์ต่อผู้รับ

ในช่วงเวลาต่างๆ ที่มีการเปลี่ยนแปลงของพวงหรีดนั้น ก็มีการนำเอาวัสดุต่างๆ มาจัดทำเป็นพวงหรีด เช่น พวงหรีดช้อน พวงหรีดหนังสือ พวงหรีดร่ม พวงหรีดเสื้อผ้า พวงหรีดจักรยาน เป็นต้น
หนึ่งในนั้น ที่ได้รับความนิยม คือ พวงหรีดพัดลม 

“ได้ประโยชน์ก็ได้บุญ”

“พวงหรีด” คือ การแสดงออกถึงความจริงใจ, ไม่ว่าพวงหรีดตัวนั้นจะมีลักษณะรูปแบบเป็นอย่างไรก็ตาม หากท่านได้มอบให้กับผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว นั่นคือการแสดงออกถึงความรู้สึกที่ดีที่ท่านมีต่อบุคคลผู้นั้น